Small Island Big Song Programma: One Ocean, wereldpremière. Gehoord: 15 juni 2025 Muziekgebouw aan ’t IJ.
‘No music on a dead planet’
Deze leus op een T-shirt raakte me enorm. Het maakt voor mij de emotionele beladenheid van het onderwerp klimaatverandering op indringende wijze duidelijk. Afgelopen zondag kwam ik op weg naar mijn tweede concertbezoek van het Holland Festival veel deelnemers op weg naar de rode lijn demonstratie in Den Haag tegen. Een onderwerp dat net zo belangrijk is maar net nog actueler. We zitten met zijn allen in een tijd van zich opstapelende crisissen en moeten keuzes maken.
Keuzes maken
Dus ging ik naar de voorstelling One Ocean. Het is een project van de Taiwanese theatermaker BaoBao Chen en de Australische muziek- en filmproducent Tim Cole. Zij reisden 10 jaar geleden langs zestien eilandstaten in de Indische en Stille Oceaan die door de klimaatcrisis het risico lopen te verdwijnen. Op elk eiland vonden ze muzikanten die in oorspronkelijke talen zingen en traditionele instrumenten gebruiken; met elke muzikant namen ze één nummer op. Zo ontstond het muziekcollectief ‘Small Island, Big Song’.
Cinematografische achtergrond
Livebeelden vormden de cinematografische achtergrond van deze muzikale ode aan de oceanen. Ze zijn gefilmd tijdens Chen en Cole’s veldtocht langs zestien eilandstaten in de Stille Oceaan en de Indische Oceaan – van Madagaskar en Taiwan tot Rapa Nui, Mauritius en Australië. In het muziekgebouw werden de beelden niet op een filmdoek geprojecteerd maar op de afrastering van houten latten die horen bij de opmaak van de grote zaal. Dat maakte ze minder scherp en indrukwekkend, maar zette tegelijkertijd een speciale sfeer van afscheid nemen neer. Het is haast niet te bevatten dat deze paradijselijke natuurgebieden gedoemd zijn om voorgoed te verdwijnen.
Gemeenschappelijke roots
12 musici en dansers staan in een halve kring op het mooi uitgelichte podium. Ze komen uit o.a. Motu, Samoa, Zenadt Kes en van het Paaseiland. Chen vertelt: “Iedereen sprak een andere taal, maar op het moment dat we vanaf tien aftelden, klonk bijna iedereen hetzelfde.” Ook qua muzikale tradities en zelfs instrumenten bleken ze veel met elkaar gemeen te hebben. Zo gebruiken ze de Valiha, een buisvormige citer. Die komt oorspronkelijk uit Taiwan, en heeft zich over duizenden jaren verspreid naar de Filippijnen, Maleisië, Indonesië en uiteindelijk Madagaskar. Daar is de Valiha het nationale instrument, dat bijna iedereen kan bespelen.
Unieke tradities
Emlyn uit Mauritius, muzikaal co-regisseur van One Ocean is singer-songwriter, muzikant, danseres en activist. In haar muziek gebruikt ze de Ravanne, een groot druminstrument, gemaakt van geitenhuid. Dit wordt veel gebruikt in de Sega, een traditioneel en nog altijd populair muziekgenre op Mauritius, Réunion en de Seychellen. “Ik herkende bepaalde drumstijlen en ritmes in de muziek van andere eilanden; ik had geen idee dat we zoveel overeenkomsten hebben.”
Stem van hun volk
De voorstelling begint theatraal in een onverlichte zaal. Oerwoudgeluiden uit de speakers worden zachtjes aangevuld door diverse percussie-instrumenten. Steeds één muzikant komt naar voren naar het microfoon en zingt een song. Ze zingen in hun eigen taal zachtjes begeleid door het collectief. Veel zangers hebben ervoor gekozen om de culturele stem van hun volk te behouden. Hun oorspronkelijke muziek berust op unieke tradities. Maar de liederen zijn ook vaak vermengd met diverse hedendaagse stijlen – roots-reggae, beats, folk en spoken word. Helaas was er in Amsterdam geen vertaling beschikbaar.
De uitgestorven dodo
Meer voor zich sprak de dans. Het meest indrukwekkend was de gedanste ode aan de uitgestorven dodo. Deze vogel leefde op Mauritius en werd rond het jaar 1600 door Nederlandse kolonisten aangetroffen. Nog geen tachtig jaar later was de dodo uitgestorven door ontbossing, jagen en geïmporteerde diersoorten die hun bestaan bedreigden.
“Het is een van mijn favoriete stukken”, zegt Chen, die daarbij benadrukt dat ze geen daders wil aanwijzen. “Wij willen vooral een ode brengen aan de eilanden en hun bewoners, die op allerlei manieren proberen het tij te keren. Ik hoop dat we mensen inspireren om hetzelfde te doen.”
Foto’s: Neil Schwartz Photography L.L.C.
De recensie verschijnt ook op https://denieuwemuze.nl/category/recensies/