Stel je voor, je bent jarig. Als je pianist bent, vier je het door samen te musiceren met vrienden. Als je bovendien een beroemde leraar bent en verdeeld over heel Europa leerlingen hebt, dan ligt het voor de hand dat je concerten geeft. De Russische pianist Alexei Lubimov (Ljoebimov) vierde afgelopen dinsdag zijn 80e verjaardag in het muziekgebouw aan ’t IJ. Tijdens dit feestconcert, het derde na Berlijn en Londen, met steeds andere pianisten, speelde hij samen met drie van zijn leerlingen én Alexander Melnikov, die het zeer gevarieerde programma presenteerde.
Lubimov studeerde aan het Conservatorium van Moskou bij de vermaarde pianoleraar Heinrich Neuhaus van wie hij een van de laatste studenten was. Hij gaf vanaf 1968 de eerste uitvoeringen in Sovjet-Rusland met werk van Arnold Schönberg en andere eigentijdse Westerse componisten. Daarnaast speelde hij een vooraanstaande rol in het ontwikkelen van de historische uitvoeringspraktijk op instrumenten voor oude muziek in Rusland.
In april 2022 gaf Lubimov in Moskou een concert, georganiseerd als protest tegen de Russisch-Oekraïense Oorlog, toen de politie een inval deed en het optreden beëindigde. Op dramatische wijze speelde hij de laatste maten van Schuberts Impromptu op. 90/2, terwijl agenten het podium in bezit namen. Zie hier een opname van dit incident:
Lubimov begon het Amsterdamse concert zelf met twee korte werken van Mozart (Fantasie in d) en Schubert (Impromptu op. 90.4) op een Conrad Graf fortepiano en wist zijn publiek vanaf de eerste noot te boeien. Mozarts melodielijnen wist hij op dit instrument haast liefkozend te zingen. Olga Pashchenko vertolkte daarna fenomenaal en virtuoos Beethovens 32 Variaties op een origineel thema in C klein WoO 80. Wie voor aanvang van dit concert nog maar zelden naar een fortepiano (voorloper van de huidige piano) geluisterd had, was na deze overweldigende interpretatie zeker om.
Op een moderne vleugel speelde Lubimov hierna samen met Slava Poprugin Cinema: Entr’acte symphonique uit het Ballet Relâche van Eric Satie (in een transcriptie voor piano vierhandig van Darius Milhaud). Lubimov had de vleugel hiervoor a la Cage geprepareerd. Op een groot scherm werd daarbij de surrealistische film Entr’acte van René Char vertoond waarin Satie zelf ook te zien is. Lubimov en Poprugin speelden overduidelijk met veel plezier en tomeloze energie. Luister hier naar hun opname op Lubimovs eigen YouTube kanaal:
Na de pauze speelde Viacheslav Shelepov op verzoek van zijn leraar in afwijking van het oorspronkelijk programma Scarlatti’s Sonate in e K147 en de Variaties op het lied De nachtegaal van Alexandr Alabiev in e van Glinka. Ook Shelepov speelde op een moderne vleugel, en deed dit met een uitgesproken gevoel voor klankkleur en harmonisch raffinement. Zijn poëtische interpretatie was zeker een van de hoogtepunten van de avond.
Nadat Pashchenko en Melnikov Claude Debussy’s eigen arrangement voor piano vierhandig van Dialogue du vent uit zijn beroemde orkestwerk La Mer fulminant ten gehore hadden gebracht speelde Lubimov het laatste grote werk van de avond: Valentin Silvestrov’s Kitsch-Music in 5 delen. Deze door en door romantische muziek kreeg door Lubimov een gelaagdheid en rust die bijna trance verwekkend was. Luister hier na zijn spel:
Met wederom Mozart (Larghetto en Allegro) beëindigde Lubimov zijn feest in stijl. Dit keer met Melnikov als partner op het tweede instrument. Melnikov kon het niet laten om heel even Happy birthday in te vlechten in zijn spel.
Met Liszt’s Grand Galop Chromatique in E flat major S.219 kreeg Lubimov van zijn vier medemuzikanten nog een laatste cadeau dat hij aan het eind nog enthousiast mee dirigeerde.
Soms zit je bij een concert en krijg je het gevoel dat je deel uitmaakt van iets heel erg bijzonders: wat was dit een onvergetelijke avond met deze meesterpianisten!