Gehoord: 12 april 2025 in de ZaterdagMatinee in het Concertgebouw Amsterdam
Beethoven Egmont (compleet, versie Wim T. Schippers); Larcher ‘Love and the fever’, NL première; Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor o.l.v. Kevin John Edusei; solisten: Nikki Treurniet, sopraan; Wim T. Schippers, stem
Larchers Love and the fever voor koor en orkest (2022/23) klonk afgelopen zaterdag voor het eerst in Nederland. Zijn compositie met de ondertitel 8 poems by Miyazawa Kenji for choir and orchestra translated by Roger Pulvers is een feest voor het oor, opgedragen aan de dirigent en componist Dennis Russell Davies, die het werk een jaar geleden in Leipzig voor het eerst dirigeerde.
Graaf van Egmont
In Beethovens Egmont, toneelmuziek op. 84 waarmee het concert begon, schitterde sopraan Nikki Treurniet in de twee liederen Slaat op de trommel en Fleurig en treurig. Ook het Radio Filharmonisch Orkest (RFO) onder de leiding van Kevin John Edusei speelde geïnspireerd en stijlvol. Beethoven schreef zijn compositie in 1810 voor een Weense productie van Goethes toneelstuk uit het jaar 1789. Om alle 10 delen ook los van het toneelstuk te kunnen uitvoeren schreef de dichter Franz Grillparzer verbindende teksten. In 2007 maakte Wim T. Schippers een eigengereide Nederlandse bewerking die al vaker succesvol in Nederland is uitgevoerd. Doordat hijzelf nu deze tekst in de ZaterdagMatinee sprak was de aandacht te veel op hem gericht.
Thomas Larcher, componist
Zeven jaar geleden hoorde ik voor het eerst een werk van de Oostenrijkse pianist en componist. (https://bachtrack.com/de_DE/kritik-larcher-mozart-tschaikowsky-gewandhausorchester-leipzig-nelsons-concertgebouw-amsterdam-april-2018). Larcher beschreef toen de uitdaging die hij zichzelf stelde om ‘een stuk te ontwikkelen dat de hele wereld bevat, althans EEN hele wereld in zijn ongelijkheid, met zijn moorddadige amplitudes, met zijn tederheid en schoonheid, zijn wreedheid en zinloosheid. Destijds ging het om een orkestwerk, nu lag de lat hoger omdat hij er nog een koor erbij betrok. Maar ook nu heeft Larcher zijn eigen credo succesvol omgezet en er allesomvattende spannende muziek neergezet.
Miyazawa Kenji, dichter
Toen ik voorafgaand aan het concert de in het programmaboek afgedrukte gedichten van Miyazawa Kenji las kon ik er weinig mee. Nadat ik Love and the fever gehoord had was ik verkocht. Thomas Larcher heeft er een spannend en indrukwekkend luisterdrama van gemaakt. Tekst en muziek versterken elkaar zodanig dat ik de teksten nu voel en begrijp.
Miyazawa Kenji (1896 – 1933) was een Japanse dichter, leraar landbouwwetenschappen, vegetariër, cellist, vroom boeddhist en utopisch sociaal activist. Zijn zus Toshi stierf in 1922 op 24-jarige leeftijd aan tuberculose. (Hijzelf bezweek op 37 jarige leeftijd aan deze ziekte.) Hij componeerde drie gedichten op de dag van haar dood, getiteld ‘Stemloze Klaagzang’. In zijn overige gedichten geeft Kenji o.a. uiting aan zijn passie voor het ruige landschap van Noord-Japan. Een paar jaar geleden ontdekte Larcher de Engelse vertalingen en was gefascineerd door Kenji’s meditaties over sterfelijkheid en zijn observaties van de natuur.
My soul has taken ill today
Het Groot Omroepkoor (GOK) begon zacht en ingetogen met het eerste deel Am I destined to die today. Met de subtiel gekleurde woorden ‘cumulate crown’ eindigde drie kwartier later een meditatieve reis waarin het koor en het RFO elkaar inspireerden en aanvulden in de muzikale interpretatie van de gelaagde tekst. Vóór deel 6 The morning of last farwell speelde het orkest een lange, haast rituele dans die opstijgt tot een helse herrie en eindigt in wat klinkt als het zware ademen van een ten dode opgeschreven patiënt.
Larcher kleurt zijn compositie met zeer verschillende instrumenten van steeldrum tot accordeon. Hij slaagt er bovendien in om op een zeer aangrijpende manier bepaalde woorden aan instrumenten te koppelen. Zo laat hij bij het woord ‘pettiness’ (kleinzieligheid) het hele orkest brullen of hoor je bij ‘heaven’s icecream’ de ijle tonen van een metallofoon. ‘When I am born again’ werd benadrukt door de contrabassen en “he weeps” omgezet door een melodie op de celesta. Het geheel laat je verpletterd achter. Larcher heeft in Love and the fever het treuren een nieuwe muzikale dimensie gegeven.
Foto’s: Simon van Boxtel
De recensie verschijnt ook op https://denieuwemuze.nl/category/recensies/