Gehoord 12 februari 2025 Kleine Zaal Concertgebouw
Sofia Goebaidoelina (1931) : Chaconne (1962) ; Johannes Brahms (1833-1897) : Variaties en Fuga op een thema van G.F. Händel in Bes gr.t., op. 24 (1861); Patkop (Patricia Kopatchinskaja) (1977): Three Pieces for Piano (2024); Franz Liszt (1811-1886): Sonate in b kl.t., (1852/3)
Hij is 24, studeert nog in Hannover en durft de wereld wel aan! In 2022, tijdens het 71e Internationale ARD Muziekconcours in München, won hij naast de 1e Prijs zeven speciale prijzen, waaronder de Publieksprijs en de Prijs voor de Beste Interpretatie van de Opdrachtcompositie. Al in het jaar daarvoor was hij meervoudig prijswinnaar in Bolzano, Dortmund en Bremen.
We hebben het hier over Lukas Sternath. Hij werd gekozen tot ECHO Rising Star van dit seizoen en mag daarom recitals geven in heel Europa. Interessant weetje: Sternath speelt hierbij twee verschillende programma’s: in het ene zoals gisteren in Amsterdam met Brahms en Liszt, naast twee levende vrouwelijke componisten. In het andere zijn de klassiekers vervangen door composities van Ligeti en Satie. Wie dit avontuurlijke programma wil horen kan daarvoor binnenkort nog naar Lissabon, Brussel of Londen reizen. Afgaand op wat Sternath gisteren ten gehore bracht is dit zeker de moeite waard.
Nederlandse première
Ik was gisteren helemaal weg van de Nederlandse première van Patricia Kopatchinskaja’s nieuwe werk. Dat deze uitzonderlijke violiste ook componeert is een geluk. De ontembare energie die ze als soliste op de concertpodia verspreidt hoor je terug in haar Three Pieces for Piano. En Sternath is ongetwijfeld haar ideale vertolker.
Voorzichtig begon hij het Webern-achtige eerste deel. Het publiek schrok van de shockachtig explosieve akkoorden op afwisselend de hoogste en de laagste toetsen. Het volgende langzame deel ademde in Sternaths lucide interpretatie de lucht van andere planeten in: een grijze woestijn op mars. Sternath zette daarbij met zijn kristalheldere aanslag een haast hallucinatorische sfeer neer. De muziek liet je van binnen zoeken naar een emotionele respons: lachen lag er even dicht bij als huilen.
En dan het derde deel: Sternath trok zwarte handschoenen aan en de zaal moest lachen. Maar niet voor lang. Dit deel bestond geheel uit clusters: heel veel noten tegelijkertijd gespeeld. Als gedreven door oerkrachten speelde de jonge pianist als een bezetene heel hoog en in de laagste registers. Het was een synthese van een duivelse klompendans en Stravinskys Sacre anno 2024. Wat een energie, wat een vagevuur! De handschoenen waren geen luxe, ze moesten Sternaths vingers beschermen. Weer zocht Patkop in haar nieuwe compositie de extremen op en liet haar publiek stomverbaasd gelukkig achter.
Milde melancholie
Kopatchinskaja had deze compositie speciaal voor Sternaths tournee geschreven. En er was een connectie met de Chaconne van de nu 94 jarige Sofia Goebaidoelina waarmee het concert begon. Sternath begon ook dit stuk al ruw en heftig. In deze duistere klanken kwamen heden en verleden samen. De UdSSR waarin Goebaidoelina toen leefde en tegen enorm weerstand werkte, lijkt nu weer nauwelijks veranderd. De muziek van dit vroege werk lijkt op die van Sjostakovitsj, die haar destijds steunde. Het middendeel was onwerkelijk lyrisch. Sternath verspreidde zeer ontspannen een milde melancholie voordat hij de virtuoze fuga inzette. Aan het eind van dit stuk van 8 minuten weerklonk het ruwe begin als wilde de componiste beweren dat er geen enkele hoop rest.
Een indrukwekkend staaltje
Brahms Variaties en Fuga op een thema van G.F. Händel speelde Sternath daarna meesterlijk. Hij wist in bijna elk van de 27 delen de juiste toon te treffen: de aria vrolijk speels, de derde variatie schalks gemoedelijk, en zo voort dromerig, geheimzinnig. In de laatste 3 variaties bouwde hij geraffineerd dwingend aan een enorme crescendo. Met deze Händel variaties liet Sternath een indrukwekkend staaltje horen van zijn pianistische gereedschapskist. Alleen mistte hier een echt verhaal. Geen moment van kippenvel of muzikale durf. Nogmaals: dit is klagen op hoog niveau. Er was geen foute noot te bekennen. De dynamische verschillen waren uit het ei gepeld en Sternath gaf elk deel een eigen karakter. En toch..
De pianosonate van Liszt was het majestueuze hoogtepunt van dit concert. Sternath overtuigde mij het meest met de naïeve puurheid van de lyrische delen. Na het voor mijn smaak vaak te harde akkoordgeweld bedaarde hij steeds weer in de Andante sostenuto delen. Met engelengeduld en totaal onaangedaan door de nog naklinkende virtuosendrift wist hij juist in deze recitatieven de juiste snaar te raken. Subliem was de toegift: Richard Strauss Morgen in een piano arrangement door Max Reger. Bijna doorgaand pianissimo en dromerig in hogere sferen. Ik had hier nog urenlang naar kunnen luisteren!
Foto’s: Thomas Rabsch, Marco Borggreve
De recensie verschijnt ook op https://denieuwemuze.nl/category/recensies/